Op dinsdag 22 december 2015 heeft de Eerste Kamer der Staten-Generaal tegen het aannemen van de nieuwe Elektriciteits- en gaswet[1] (hierna: wetsvoorstel Stroom) gestemd. Het wetsvoorstel Stroom was opgesteld met als doel onder meer de huidige Elektriciteitswet en Gaswet samen te voegen in één wet en deze wetten te stroomlijnen, te optimaliseren en te moderniseren. In het verworpen wetsvoorstel wordt onder andere aandacht besteed aan het netbeheer (in het wetsvoorstel Stroom geformuleerd als systeembeheer).
Minister Kamp van Economische Zaken (hierna: de minister) probeerde het wetsvoorstel Stroom per 1 januari 2016 in werking te laten treden maar door de tegenstem van de Eerste Kamer kon zijn plan niet doorgaan. Het scheelde niet veel of het wetsvoorstel Stroom was wel in werking getreden, maar het voorstel werd uiteindelijk met 37 stemmen voor en 38 stemmen tegen verworpen[2].
Knelpunt:
Het grote knelpunt in het wetsvoorstel Stroom betreft het daarin opgenomen groepsverbod voor energiebedrijven, welk groepsverbod thans reeds in de uit 2008 stammende Wet onafhankelijk netbeheer (hierna: Splitsingswet) is opgenomen. Het groepsverbod houdt – kort gezegd – in dat het netbeheerders is verboden om onderdeel uit te maken van een groep (als bedoeld in artikel 24b van Boek 2 BW) waartoe ook één of meer partijen behoren die in Nederland elektriciteit en/of gas produceren, leveren of daarin handelen. Voorafgaand aan de Splitsingswet behoorden netbeheerders vaak tot dezelfde groep als productie- en leveringsbedrijven. Thans zijn de twee Nederlandse energiebedrijven DELTA en Eneco, in tegenstelling tot andere Nederlandse energiebedrijven zoals Nuon en Essent, niet gesplitst overeenkomstig de Splitsingswet.[3]
Nederland is de enige lidstaat van de Europese Unie die destijds heeft gekozen voor de meest vergaande vorm van omzetting van de Europese regelgeving betreffende onafhankelijk netbeheer. Nederland heeft gekozen voor het wettelijk verplicht stellen van eigendomssplitsing van geïntegreerde energiebedrijven, het zogenaamde “ownership unbundling”.
De meerderheid in de Eerste Kamer stemde voor een motie om het opnemen van het groepsverbod, en daarmee de splitsing van energiebedrijven Eneco en Delta uit te stellen, tot de Europese Unie een dergelijk vergaand groepsverbod als verplichting aan de lidstaten oplegt.
De minister wilde daarentegen dit betreffende punt niet uitstellen en loskoppelen van de rest van het wetsvoorstel Stroom. De minister hield vast aan zijn standpunt dat het groepsverbod geen nieuwe wetgeving is, aangezien het reeds is opgenomen in de Splitsingswet, welke wet in juni 2015 ook rechtmatig is bevonden door de Hoge Raad (al heeft de Hoge Raad de zaak nog wel verwezen naar het Hof Amsterdam, dus een definitief oordeel is nog niet gegeven).
Naar aanleiding van de reactie van de minister heeft de meerderheid in de Eerste Kamer het wetsvoorstel Stroom uiteindelijk verworpen.
Gevolgen:
Doordat het wetsvoorstel Stroom is verworpen, is veel regelgeving betreffende netbeheer (nog) niet in werking getreden, zoals de mogelijkheid tot experimenteren voor netbeheerders. Die mogelijkheid was expliciet voor netbeheerders in het voorstel opgenomen. Verder is in het wetsvoorstel Stroom onder meer opgenomen dat landelijk netbeheerder TenneT het net op zee zou gaan aanleggen. Nu het wetsvoorstel Stroom (nog) niet in werking is getreden zijn windmolenparkontwikkelaars in onzekerheid over de kosten. Waarschijnlijk komt de minister binnenkort met een wetsvoorstel waarin alleen windenergie op zee wordt opgenomen. Voordat een dergelijk nieuw wetsvoorstel daadwerkelijk in werking zal kunnen treden is waarschijnlijk de helft van 2016 alweer voorbij.
Het is de vraag of, en zo ja met welke inhoud en wanneer het wetsvoorstel Stroom in werking zal treden. Het lijkt er op dat de inhoud van het wetsvoorstel Stroom (behalve betreffende het groepsverbod van energiebedrijven) verder niet tot grote problemen zal leiden.
Dorhout Advocaten houdt u op de hoogte van de ontwikkelingen.
Mocht u vragen hebben over bijvoorbeeld welke gevolgen de verwerping van het wetsvoorstel Stroom voor u heeft, neem dan gerust contact op met Simone Pipping of Hans Koenders.
[1] Voorstel van wet houdende regels met betrekking tot de productie, het transport, de handel en de levering van elektriciteit en gas (Elektriciteits- en gaswet) (34 199)
[2] De partijen ChristenUnie, CDA, PvdD, 50PLUS, OSF, SP en PVV hebben tegen gestemd
[3] Voor meer informatie over de Splitsingswet en recente handhavingsbesluiten van de Autoriteit Consument en Markt waarin zij DELTA en Eneco een termijn heeft gesteld waarbinnen zij dienen over te gaan tot splitsing, wordt verwezen naar het nieuwsbericht “Splitsing in zicht voor DELTA en Eneco”