Heeft u de administratie of een contract van de wederpartij nodig om uw vordering te onderbouwen? Dan kan de zogeheten exhibitieplicht uitkomst bieden. De wederpartij is onder omstandigheden verplicht u inzage te geven in bepaalde bewijsstukken. Zo kan zij verplicht zijn een contract, gespreksnotitie, grootboekkaart of e-mail te overleggen die voor u van essentieel belang is. Deze wettelijke verplichting (artikel 843a Rechtsvordering) geldt zowel voor papieren als digitale bescheiden.
Onder welke voorwaarden geldt de exhibitieplicht?
Er moet voldaan zijn aan de volgende drie voorwaarden, die in samenhang worden beoordeeld en afgewogen door de rechter:
- Rechtmatig belang: degene die stukken opvraagt moet daar een rechtmatig belang bij hebben. De rechter zal beoordelen of de verzoeker een legitiem doel heeft en of dit opweegt tegen het belang van de wederpartij.
- Bepaalde stukken: de vordering moet betrekking hebben op specifieke stukken en niet in het algemeen op bijvoorbeeld ‘de administratie’. Dit staat in de wet om een fishing expidition te voorkomen. Dat wil zeggen, het opvragen van allerlei stukken om te kijken of er aanknopingspunten zijn voor een nog niet bestaande vordering.
- Rechtsbetrekking: er moet sprake zijn van een rechtsbetrekking tussen de verzoeker en degene die de stukken onder zich heeft. Aan deze voorwaarde is relatief snel voldaan. Zo is een contractuele rechtsbetrekking niet vereist en kan de rechtsbetrekking gelegen zijn in onrechtmatig handelen of een andere grond voor aansprakelijkheid.
Wat als de wederpartij weigert?
Soms is een weigering om mee te werken aan de exhibitie toegestaan. De wederpartij moet daarvoor een gewichtige reden hebben. Uiteindelijk zal de wederpartij die weigert mee te werken daartoe gedwongen moeten worden door de rechter in een procedure (dit kan ook in een kort geding). De rechter zal dan de reden voor weigering toetsen en afwegen tegen het belang van de verzoeker bij inzage in de stukken.
Bewijsbeslag
Als het mogelijk is om op grond van de exhibitieplicht inzage te vorderen in bepaalde stukken, kan het wenselijk zijn om van tevoren bewijsbeslag te leggen op de stukken. Bewijsbeslag voorkomt dat de stukken die via de rechter worden opgevraagd tijdens het proces ‘zoekraken’. De deurwaarder legt beslag voordat de procedure begint en houdt de stukken lopende de procedure in bewaring. Als de vordering tot inzage in de stukken slaagt, mag de deurwaarder de stukken afgeven aan de verzoeker. Voor het leggen van bewijsbeslag is toestemming van de voorzieningenrechter van de rechtbank vereist.
Voor vragen en/of opmerkingen over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Tim van Dijken.